Echt verrassend is het voor de goede waarnemer niet meer maar na de VS en haar serie bondgenoten nemen eindelijk ook de Syrische rebellen in het openbaar de bocht. Terwijl iedereen stomverbaasd is over de plotse gedeeltelijke Russische terugtrekking, namen veel minder opvallend ook de opstandelingen gisteren een zeer cruciale beslissing. De bocht is ingezet. Een zeer belangrijke evolutie die echter in de lijn der verwachtingen ligt.
Tot voor een jaar wilden die jihadistische groepen zelfs niet eens indirect spreken met de Syrische regering, laat staat een onder leiding van president Assad. Zelfs een staakt-het-vuren werd gezien als een grove misdaad tegen hun versie van de islam.
De volle laag
Zo diende de VN-onderhandelaar Staffan De Mistura tijdens de vorige onderhandelingsronde in Genève dagenlang te wachten voor het door Saoedi Arabië in de praktijk geleide Hoog Onderhandelingscomité (HOC) zich naar de gesprekstafel wou begeven. Men stelde ook veelal onmogelijke eisen vooraf zodat zelfs indirecte gesprekken in de praktijk onmogelijk waren.
Staffan de Mistura - 3
De kans is reëel dat VN-onderhandelaar Staffan de Mistura tijdens de nu lopende vredesgesprekken in Genève toch duidelijk merkbare vooruitgang zal boeken. De druk op de rebellen heeft blijkbaar succes.
De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken John Kerry gaf hen op 4 februari tijdens een privaat gesprek op een Londense receptie dan ook de volle laag. Zij waren volgens hem de oorzaak dat er van vredesgesprekken niets in huis kwam.
Ondertussen maakten de Russische bombardementen – ongetwijfeld met Amerikaanse goedkeuring – dus een puinhoop van die salafistische groepen die duidelijk ten einde raad zijn. Van overwinningen is geen sprake meer en elke tegenaanval is reeds na een paar uur door het Syrische leger afgeslagen. Een leger dat de rebellen steeds meer en meer isoleert.
Joshua Landis, de Amerikaanse specialist wat betreft die jihadistische groepen, noemt het dan ook dromen dat men president Assad militair zou kunnen verslagen. Kerry stelde tijdens dat uitgelekt Londens gesprek zelfs dat de Russen de rebellen zullen afslachten.
In moeilijkheden
Bovendien zitten Turkije en Saoedi Arabië – de twee meest fanatieke tegenstanders van Assad – in zeer serieuze moeilijkheden. Turkije komt sociaal en politiek steeds meer in zware problemen te zitten en heeft diplomatiek in de wereld geen vrienden meer. Er blijven alleen nog vijanden over. De ene al groter en gevaarlijker dan de andere. De blufpoker van Erdogan ontploft in diens gezicht.
Ook Saoedi Arabië zit in de rats. Het land dacht een olie-oorlog te kunnen starten tegen de VS en haar schalie-olie en kwam van een kale reis terug. Economisch gaat het land op dit ogenblik ten onder met grote bedrijven die zelfs geen geld meer hebben om de lonen te betalen.
Mohammed bin Salman bin Aboelaziz al Saoed - 3
De oorlogspolitiek van de Saoedische tweede kroonprins en minister van Defensie Mohammed bin Salman is een grote ramp. Het lijkt steeds duidelijker dat het Huis van Saoed van dit beleid is afgestapt. Zo waren er recent eerst geheim gehouden gesprekken met de Houthi’s, de Jemenitische aartsvijanden.
Saudi Ogen, het zeer grote zakenimperium van de Libanees-Saoedische clan Hariri is zelfs virtueel failliet. Terwijl de bouwgroep Bin Laden zwaar water maakt en vorige week door de regering uit de nood moest geholpen worden. Tienduizenden buitenlandse gastarbeiders wachten op dit ogenblik soms al maanden op hun loon.
Het resultaat was dat het met aartsvijand Rusland aan de tafel ging zitten voor afspraken rond de olieprijs. Waarbij het indirect zelfs met de vijand aller vijanden Iran moest onderhandelen. Met het schaamrood uiteraard op de wangen. De eind 2015 ingezette uiterst agressieve politiek van tweede kroonprins en minister van Defensie Mohammed bin Salman is dan ook faliekant misgelopen.
De door prins Salman georganiseerde aanval op Jemen is een gigantisch fiasco geworden waarbij men recent zelfs verplicht was om in het geheim met de gehate Jemenitische Houthi’s te onderhandelen over een gevangenenruil.
Vluchtelingencrisis
En dan is daar de EU en Barack Obama die deze oorlog liefst nog morgen willen doen stopzetten. De door hun oorlog tegen Syrië veroorzaakte vluchtelingencrisis vormt immers een reële doodsbedreiging voor de ganse Europese constructie.
Mohamad Alloush - Leger van Islam Syrië
Mohamad Alloesh, hoofdonderhandelaar van het HOC en man van de salafistische terreurgroep Het Leger van Islam, wil nu toch direct met de regering van Assad onderhandelen en hem tijdens de overgangsperiode als president aanvaarden. Vorig jaar had zijn groep zich al uitgesproken voor een regering van technocraten die de ganse bevolking, en dus niet alleen zijn salafistische aanhangers, zou vertegenwoordigen. De groep moest oorspronkelijk voor rekening van Saoedi Arabië Damascus veroveren. Dat werd echter niets. Het waren vermoedelijk zij die in augustus 2013 dit gifgas sarin gebruikten.
Wat er dus juist achter de schermen der diplomatie afspeelt weten wij uiteraard niet maar men kan het zich zo inbeelden. Met paniekerige Europese diplomaten, ambtenaren en politici die Rusland en anderen smeken om dit conflict zo snel mogelijk te beëindigen.
Met een Rusland dat vrij gemakkelijk zijn prijs kan stellen want de andere vijanden als Saoedi Arabië en Turkije liggen als Europa grotendeels tegen de grond. Of hebben zoals het Huis van Saoed Rusland hard nodig.
Assad als overgangspresident
En dus wekt het amper een verbazing dat al die door Saoedi Arabië, de VS, Qatar, Frankrijk en Turkije betaalde opposanten en jihadistische groepen zich plots meer en meer plooibaar beginnen te tonen. Vooral gisteren en vandaag lijken daar de eerste zeer publieke tekenen van merkbaar. Men kan er zelfs niet meer naast kijken.
Zo stelde Muslat al Salim, woordvoerder van het HOC vandaag in The Guardian over de positie van Assad dat hij tijdens de overgangsperiode president mag blijven mits:
“At the least, we have to see something that Assad will go and we do not want to hear from Russia that nobody should discuss the future of Assad.” (1)
“We moeten tenminste iets kunnen zien dat toont dat Assad zal aftreden en we willen van Rusland zeker niet horen dat men de positie van Assad niet mag bespreken.”
John Kerry - 5
De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken John Kerry stelde op 4 februari dit jaar tegen die rebellen dat de Russen hen gingen uitroeien en dat zij verantwoordelijk waren voor het mislukken van de vorige vredesgesprekken in Genève. Het kwam bij hen heel hard aan.
Met andere woorden: Assad mag tijdens de overgangsperiode president blijven maar hij moet zeker verdwijnen. Het doet denken aan de Franse positie van een jaar geleden die stelde dat Assad nog wel kan aanblijven maar dat hij hoe dan ook eens zal moeten aftreden. En aangezien geen enkele mens onsterfelijk is zal dit ook met Bashar al Assad wel eens gebeuren.
Na het gesprek van de woordvoerder van het HOC met de verslaggever van The Guardian gisteren kwam diezelfde Muslat al Salim vandaag dan met een verdere verduidelijking over hun onderhandelingspositie.
Tegen Tom Miles van Reuters (2) vertelde die man dat hij geen problemen ziet om rechtstreeks met de regering van Assad te onderhandelen. Volgens hem was dat het gevolg van een beslissing die Staffan de Mistura nam en dus niet die van zijn HOC. Een merkwaardige uitlating voor iemand die eerst zelfs niet eens naar Genève wou komen.
Idlib
In die zin is de evolutie in de provincie Idlib zeer belangrijk. Dit salafistische koninkrijk is in handen van vooral drie salafistische terreurgroepen, Jabhat al Nusra, Harakat Ahrar al Sham en Jund al Aqsa. Met een bewind dat in veel opzichten gelijkt op dat van ISIS elders in het land en in Irak.
De andere groepen worden er hoogstens getolereerd. Dit zolang ze zich plooien naar de grillen van deze terreurgroepen. Maar die blijken steeds meer en meer te botsen. Zo waren er de voorbije dagen serieuze gevechten tussen de groep Divisie 13 en Jabhat al Nusra in de stad Maarat al Numan waarbij Divisie 13 geheel uitgeschakeld werd. Dit terwijl ze in mei vorig jaar nog als broeders zij aan zij die stad op het Syrische leger veroverden.
Divisie 13 - Rebellenbeweging - Maart 2016
Van de door de VS bewapende en gefinancierde jihadistengroep Divisie 13 schiet in de stad Maarat al Numan niets meer over. Hun wapendepots werd geheel overgenomen door Jabhat al Nusra, met daarbij naar verluidt ook de telegeleide TOW-antitankraketten. Ooit vocht Divisie 13 broederlijk samen met al Nusra, de Syrische tak van al Qaeda.
Hetzelfde fenomeen doet zich ook elders in de provincie voor zoals in Kafranbel en de provinciehoofdstad Idlib. Waarbij al Nusra met succes steevast zijn wil oplegt aan de andere groepen. Daarbij steeds gesteund door Jund al Aqsa. Een groep die trouwens nog eerder deze maand samen met ISIS tegen het leger een offensief ontketende. Tevergeefs trouwens.
Opvallend is echter dat Harakat Ahrar al Sham zich steeds buiten die gevechten weet te houden. Deze groep staat grotendeels onder controle van de Turkse geheime dienst MIT en moet dus vooral de belangen van de Turkse president-sultan Recep Tayyip Erdogan verdedigen.
Maar deze door leden van al Qaeda opgerichte terreurgroep lijkt overal zowat onder te duiken als er in deze oorlog tegenwoordig belangrijke beslissingen moeten genomen worden. Toen het HOC eind 2015 werd opgericht tekende het aanwezig lid van de groep de overeenkomst waarna andere leden dit akkoord verwierpen.
En ook wat betreft het nu geldende stopzetten van de vijandelijkheden heeft de groep zich nog steeds niet uitgesproken. Zeker is echter dat deze sindsdien blijkbaar grotendeels buiten de hier en daar nog voortdurende gevechten weet te houden. Maar die positie zal niet houdbaar blijven en eens moet de groep kleur bekennen. En pas dan begint de strijd om de nu door het leger stilaan omsingelde provincie Idlib.
Bashar al Assad met Vladimir Putin - 20-10-2015
Bashar al Assad en Vladimir Poetin, de twee overwinnaars van de door de VS ontketende oorlog tegen Syrië. Met daarnaast nog Hezbollah, de Syrische Koerden en de regeringen van Irak en Iran. Ondanks de druk van de EU en de VS herwon Rusland via Syrië zijn status van grootmacht.
Wat met salafistische terreur?
Zeker is dat de Russische-Amerikaanse onderhandelingsstrategie voor een grote verzwakking van de oppositie tegen de regering zorgt. Jabhat al Nusra is veruit de machtigste rebellengroep maar dreigt steeds meer in conflict te komen met de anderen groepen die nu zelfs direct met de regering en zo Assad gaan praten.
Het is voor al Nusra erger dan vloeken in de kerk. Het zorgt wel voor een steeds meer verdeelde en dus militair erg verzwakte rebellie. En de macht, zeker in een oorlogssituatie, komt uit de loop van het geweer.
De Syrische oorlog kan nog steeds escaleren en ontploffen tot een nieuwe wereldoorlog maar het blijft duidelijk verder gunstig evolueren. En behoudens de ergste extremisten zoals Al Qaeda en de Amerikaanse neo-conservatieven zal niemand daarom rouwen.
Wat echter na de vrede in Syrië zeker zal blijven is de salafistische terreur. Het werd in 1979 door de VS en de NAVO in Afghanistan tot leven gebracht en sindsdien goed gevoed tot het enorme monster welke het nu is geworden. En om dat uit te roeien is er echter wat meer nodig dan een vredesgesprek in Genève.
Daarvoor dient men onder andere Saoedi Arabië en de andere feodale staten op het Arabische schiereiland hard aan te pakken. Maar daarvoor ontbreekt het in Europa gewoon nog aan politieke wil. En dat is een politiek zeer zware fout.
Willy Van Damme
2) Reuters, 15 maart 2016, Tom Miles, ‘Syrian opposition 'not against' direct talks with government’. http://uk.reuters.com/article/uk-mideast-crisis-syria-talks-direct-idUKKCN0WH1UO?feedType=nl&feedName=uktopnewsmid