Terwijl de VS op dit ogenblik druk bezig is het met destabiliseren van het Midden-Oosten, Afrika en Oost-Europa is het – alsof dat nog niet te veel hooi op de vork is – ook bezig met het op de spits drijven van de spanning in het Verre-Oosten. Het lijkt wel alsof Barack Obama gans de wereld in vuur en vlam wil zetten en de economische groei wil fnuiken.
Japans nationalisme
Recent was Obama in Azië op bezoek en deed daar Japan, Zuid-Korea, de Filippijnen en Maleisië aan. En daar kwamen vooral de serie tussen China en een aantal andere landen betwiste eilanden aan bod.
Zo is er tussen Japan en China het verhaal van de Diaoyu/Senkaku eilanden, in wezen kleine stukken amper boven het water uitstekende rotsen. Deze hadden na het einde van de tweede wereldoorlog aan China moeten worden teruggegeven maar de VS vertikte het en liet alles in handen van Japan. China was toen immers onder controle gevallen van Mao Zedong en dus de vijand.
Die stukken rots waren privaat bezit maar vorig jaar besloot de Japanse regering van premier Shinzo Abe onder nationalistische druk die plots te nationaliseren en werden ze dus officieel in rechte Japans. En wat deed Barack Obama?
Hij riep niet op tot Japanse terughoudendheid maar stelde dat de VS verdragsmatig Japan militair zal steunen in geval van Chinese agressie rond die eilanden. De VS verklaarde daarbij wel dat het in dit conflict geen kant koos, maar anders dan kant kiezen kan men die verklaring moeilijk zien.
Shinzo Abe
De huidige Japanse premier Shinzo Abe drijft de spanning met China en ook de beide Korea’s bewust op. Tot ongenoegen van onder meer het Japanse bedrijfsleven.
Geen handelsverdrag
Wel was het bezoek aan Japan niet echt succesvol en werd er onder meer geen handelsverdrag gesloten die de VS zou toelaten om de Japanse markt beter te kunnen penetreren. En dat was, liet Washington vooraf uitschijnen, de hoofdbetrachting van dit bezoek.
Het was dan ook een ferme Japanse slag in het gezicht van de VS waar men de ruzie rond het eiland Okinawa en de dolle avonturen van Toyota Amerika niet vergeten is. Het eiland Okinawa is de voornaamste militaire basis van het Pentagon in Azië en Japan wou die kleiner en naar elders doen verhuizen.
Wat de VS brutaal weigerde. Het kwam zelfs tot publieke ruzies met Robert Gates, de toenmalige Amerikaanse minister van Defensie. Waarna er plots allerlei herrie ontstond rond de auto’s van Toyota in de VS, de voornaamste markt voor deze industriële Japanse reus.
Ze waren ineens zo levensgevaarlijk dat Toyota dreigde te bezwijken onder de schadeclaims. Maar eens het probleem van Okinawa opgelost zoals de VS dat wou dan bleken die Toyota’s toch wel veilig te zijn. De herrie was ineens voorbij. Geen gruwelverhalen in de pers meer over levensgevaarlijke Toyota’s.
Het is iets wat men in Japan zeker niet zal vergeten. En de behandeling van Obama is een teken aan de wand dat Japan niet met zich laat sollen zoals Obama dat wenst. Obama ging nadien naar Zuid-Korea en poogde daar ongetwijfeld de relatie tussen Tokyo en Seoul te verbeteren. Kwestie van een front te vormen tegen China.
Yasukuni 
Die relatie tussen Zuid-Korea en Japan is al even slecht als die tussen Tokio en Beijing. Reden is het toenemende Japanse nationalisme. Dit is al decennia heel geleidelijk aan het groeien en kent onder de huidige premier een nieuwe stevige impuls.
Typerend zijn zijn bezoeken aan de Yasukuni tempel waar de geesten van overleden soldaten worden herdacht. En sinds een aantal jaren horen daar ook de militairen bij die tekenden voor de invasie van China en Korea. Terwijl zijn voorgangers hier voor terugschrikten is dat geen probleem voor Abe.
Barack Obama
Barack Obama stelde publiek dat een handelsverdrag met Japan cruciaal was. Japan hapte tijdens het bezoek niet toe en dat betekende dus een slag in het gezicht van de Amerikaanse president.
Het waren Japanse militaire interventies die wegens hun gruwelijk karakter in China en Korea te diepe wonden hebben geslagen om ooit echt te vergeten. Waarbij men dient te beseffen dat Zuid-Korea – en nog erger de noordelijke buur in Pyongyang – qua politiek karakter erg nationalistisch is.
Bovendien is er tussen Zuid-Korea en Japan eveneens een geschil over de rotseilandjes Dokdo/Takeshima die nu Koreaans bezit zijn maar volgens Japan bij hen horen. Japanse schoolkinderen leren dat trouwens zo in de klas.
De poging om beide landen te verzoenen was dan ook een onmogelijke opdracht voor de VS. Het zijn theoretisch wel vazalstaten maar niet alle vazallen lopen even braaf in de pas als bijvoorbeeld de Britten of de Canadezen.
Filippijnse basis voor het Pentagon
Meer geluk had Obama in de Filippijnen waar hij tijdens zijn bezoek zijn voornaamste verlangen wel kon realiseren. En dat is het opnieuw stationeren van Amerikaanse militairen op de eilandenarchipel die ooit Amerikaans bezit was.
Dit komt dan na de nieuwe Amerikaanse basis die het in het noorden van Australië mag bouwen. Het is alsof de VS de ring van Amerikaanse legerbasissen rond China verder wil uitbouwen om het land zo militair onder controle te houden.
Typerend is het eind vorig jaar gepubliceerde rapport van het aan het Pentagon gelieerde US Centre for Strategic and Budgettary Assesments over de toekomst van de militaire alliantie tussen Australië, Nieuw Zeeland en de VS (ANZUS). Deze studie stelt:
"The heavy emphasis given in Chinese military doctrine on missile intimidation suggests that Australia's role as a supportive sanctuary (for US forces) to allied combat operations will become increasingly vital," says the US Centre for Strategic and Budgetary Assessments report on the future of the ANZUS alliance.” (1)
“De zware nadruk in de Chinese militaire doctrine van intimidatie via raketten doet veronderstellen dat de Australische rol om via het ter beschikking stellen van basissen (voor Amerikaanse strijdkrachten) in toenemende mate essentieel zal worden voor de geallieerde gevechtsoperaties”, aldus het rapport van het US Centre for Strategic and Budgetary Assesments over de toekomst van de ANZUS alliantie.”
En dus komen er in de Australische havenstad Perth aan de westkust Amerikaanse nucleaire Amerikaanse onderzeeërs en verkenningsvliegtuigen en bommenwerpers voor de lange afstand in het noorden van Australië. Gericht op China dus!
Internetspionage
Het is hierbij ook opvallend dat de VS regelmatig publiek stelt dat China niets anders doet dan inbreken in Amerikaanse computernetwerken en telecommunicatie. Met in de pers breed uitgesmeerde verhalen gebaseerd op beweringen van allerlei Amerikaanse in veiligheid gespecialiseerde informaticabedrijven.
Daarbij viseerde men vooral telecombedrijf Huawei, een wereldleider in de telecommunicatie. De leider van dit bedrijf had ooit in het leger gezeten en dus was Huawei een spionagebedrijf van het Chinese Volksbevrijdingsleger. Aldus het ultrakort door de bocht gaande verhaal in de klassieke media.
Tot dankzij Edward Snowden bleek dat de rollen hier juist omgekeerd waren en dat de VS alle Chinese computernetwerken zat te bespioneren en ingebroken had bij zowat iedereen in China, incluis ook bij Huawei. Hier had men zelfs de bedrijfsgeheimen zitten stelen. Niet verassend natuurlijk voor de echte specialisten.
Benigno S. Aquino III en Barack Obama
De Filippijnse president Benigno S. Aguino III volgt getrouw op wat de VS van hem verlangt en laat de terugkeer van het Amerikaanse leger in zijn land toe. Het was het enige echte lichtpunt tijdens de recente rondreis door Azië van de Amerikaanse president.
Geen Shangri La
In die zin is het natuurlijk opvallend dat Obama eerder dit jaar plots de behoefte had om officieel een nieuwe ontmoeting te hebben met de Dalai Lama, de leider van het Tibetaanse nationalisme.
Gans diens hofhouding en propagandamachine wordt trouwens al jaren sinds zijn ontsnapping uit Tibet in 1959 door de VS onderhouden. Zoals ze ook de nationalistische verzetsbewegingen van de Oeigoeren in Xinjiang (Chinees Turkestan) financieren. En dat zijn ook hier zoals in Syrië jihadisten van het zuiverste Saoedische water.
Dat beide nationalistische groepen bloedige terreuraanslagen pleegden tegen de burgerbevolking, waaronder brandstichting bij nacht van door kinderen bewoonde huizen, is hier nooit een probleem geweest, noch voor Obama, noch in wezen voor de Dalai Lama.
Wat veel zegt over het boeddhistische karakter van de Dalai Lama. Het lamaïsme in Tibet stond dan ook gelijk met slavernij, geweld, hebzucht en folteringen. Het hier verspreidde verhaal van een soort Shangri La, een paradijs op aarde, is een grote fantasie dat nog best te vergelijken is met wat Walt Disney ooit produceerde.
China - Stippellijn Zuid-Chinese Zee - 22-12-1986 Beijing Revie
Bemerk rechts onderaan een insteek waarbij via een stippellijn heel bewust de eilanden in de Zuid-Chinese Zee bij China werden gevoegd. Om haar rechten juridisch en diplomatiek veilig te stellen produceerde China tot heden steeds deze versie van haar landsgrenzen. Dat is al sinds het midden der zeventiger jaren een feit. De kaart komt uit het officiële Chinese weekblad Beijing Review en dateert van 22 december 1986.
Zuid-Chinese zee
Ook rond de eilanden in de Zuid-Chinese Zee werd de voorbije twee jaar de spanning plots opgedreven. Vooral met de Filippijnen en minder met Vietnam groeit het conflict. Zo zijn er met de Filippijnen vooral problemen rond Scarborough eiland/Huangyuan/Bajo de Masinloc (2), een onbewoonbare zandbank die bij hoog water amper boven zee uitsteekt.
Met Vietnam zijn er dan recent conflicten geweest rond de Paracel/Xisha/Hoang Sa eilandengroep, een serie atols, zandbanken en rotsen die op een uitzondering na praktisch geen begroeiing kennen.
Men ziet er olie en gas onder de grond zitten, die zee bevat veel vis en het is een drukke vaarweg tussen Azië en het Midden-Oosten, Afrika en Europa. Ze is dus strategisch erg belangrijk.
De archipel ligt in het noorden van de Zuid-Chinese Zee en werd deels in 1972 bezet door China. De rest werd in 1974 na een kort gevecht overgenomen van het toenmalig Zuid-Vietnamees leger. Opvallend hierbij was dat de VS gans de tijd bleef zwijgen. Hetzelfde voor de toenmalige Noord-Vietnamese regering. En zwijgen wordt in zaken als dit nogal gezien als toestemmen.
Zuid-Chinese Zee - Betwistingen eilanden
De gebiedsaanspraken in de Zuid-Chinese zee zijn in wezen een onontwarbaar kluwen gebaseerd op allerlei historische documenten waarbij China de beste papieren heeft. Zonder incident zal de toestand vermoedelijk blijven zoals ze is. Met China die de Paraceleilanden in het noorden bezet en de Spratly’s grotendeels Vietnamees bezit zijn.
Na de hereniging eiste Vietnam wel de controle over de Paraceleilanden op maar dat bleef dode letter. Wel bezet het Vietnamese leger 29 ‘eilanden’ van de zuidelijk gelegen Spratly eilandengroep (Nanshan/Quang Dao Truong Sa).
Deze verzameling van feitelijk onbewoonbare rotsen, zandbanken, atols en riffen worden allen wel door een of ander buurland bezet. Zo zijn er 29 in handen van Vietnam, hebben China en de Filippijnen er ieder 8, bezit Taiwan daar 1, zijnde Taiping, het grootste, terwijl er 5 in handen zijn van Maleisië en 2 onder de controle vallen van het sultanaat Brunei.
De VS is zich sinds een paar jaar plots merkwaardig genoeg voor dit diplomatiek wespennest gaan interesseren en poogde, tevergeefs, al die landen tot een blok te verenigen tegen dan China.
Ze wou daarbij tijdens de laatste topontmoeting tussen o.m. de VS en ASEAN (3) de landen van ASEAN, de associatie van Zuid-Oost Aziatische landen, dit probleem gebruiken om het tot een anti-Chinees blok te smeden.
Xi Jinping en Barack Obama
De relaties tussen China met hier president Xi Jinping en de VS gaan moeilijke tijden tegemoet. Barack Obama wil China duidelijk onder druk zetten. Het probleem is hoe hij dat best kan doen. En dat is niet simpel.
Een stippellijn
Gastland Cambodja wist dit echter te verhinderen en daar kan men sindsdien rekenen op de wraak vanuit Washington. De recente rellen rond de door premier Hun Sen gewonnen verkiezingen en de stakingen in de textielindustrie kregen plots veel hulp vanuit allerlei lokale ‘mensenrechtenbewegingen’.
Verenigingen die zoals kon verwacht worden massaal financiële steun krijgen vanuit vooral de VS. Waarbij de vertegenwoordigers van die mensenrechtenbewegingen dan herhaaldelijk in de massamedia aan het woord kwamen als zijnde onafhankelijke experts en mensenrechtenactivisten. De klassieke truc. Hun Sen weerstond echter de storm.
En alhoewel er op 20 juli 2011 een akkoord was bereikt tussen alle betrokken landen over vele aspecten van de zaak blijft de spanning eigenaardig genoeg toenemen. Zo schreef Demetri Sevastopulo in de Financial Times op donderdag 8 mei in: ‘Disputes flare in South China Seas’:
“ China’s neighbours are concerned by the ‘nine-dash line’, a demarcation on China’s maps that encloses most of the South China Sea. Manila asked an international tribunal at the Hague to declare the line invalid.”
“De Chinese buurlanden zijn bezorgd over de negenstippenlijn, een demarcatie op Chinese kaarten die het grootste deel van de Zuid-Chinese Zee omvat. Manila heeft een internationaal tribunaal in Den Haag gevraagd om die lijn onwettig te laten verklaren.”
Raar want China gebruikt die stippellijn al een veertig jaar en die dient juridisch en diplomatiek vooral als een middel om haar soevereiniteit te verdedigen. Meer niet. Dat men het nu plots opwerpt en dat ook de VS zich dit ineens aantrekt is natuurlijk een veeg teken.
Hun Sen - 1
De VS wou dat ASEAN een front maakte met de VS tegen China. De Cambodjaanse gastheer Hun Sen wist dat te voorkomen. En kijk plots verschenen wat later daar door de VS gefinancierde mensenrechtenactivisten en waren er rellen. Hun Sen, een erg krachtig figuur en de langst regerende premier in Azië, wist de storm echter te doorstaan.
Het feit dat deze krant, spreekbuis van de Britse en Amerikaanse regeringen, dit niet wil zien is te merkwaardig om te negeren. Iedereen die professioneel met China’s politiek bezig is kent dat verhaal van die negenstippenlijn. En toch begint men nu plots hierover ruzie te maken en zit die krant hierover te manipuleren.
Tot heden heeft China op die manoeuvres niet of vrij mak gereageerd. Het heeft duidelijk geen zin om zich te laten provoceren. Maar dat Vietnam plots herrie begint te maken over de Paraceleilanden en de Filippijnen rond de Scarborough zandbank is natuurlijk een bedreiging voor de stabiliteit van de regio.
En het is de stabiliteit van de voorbije decennia die zorgde voor economische groei. Mede dankzij welke China dit jaar ‘s werelds grootste economische macht zal worden. Waardoor de VS voor het eerst sinds 1872 haar nummer 1 positie in de wereld verliest. Het lijkt er dan ook op dat de VS hier gewoon stokken in de wielen wil steken.
Chinese CP - Partijcongres
China groeide onder leiding van de Chinese CP uit tot ‘s werelds grootste economie en dat is niet naar de zin van de VS die graag de enige supermacht wil blijven. China wil daarentegen zoveel mogelijk in de schaduw werken en via stabiliteit verder groeien. Het zet maar zeer aarzelend zijn eerste stappen in de wereld als de economische grootmacht die het is.
Die projectie rond de Chinese economische macht is gebaseerd op een recente studie van het International Comparison Program (4) van de Wereldbank. Deze vergeleek de economieën op basis van de koopkracht en dat is een veel betere maatstaf  dan die gebaseerd op de waarde van de lokale munten versus de dollar.
Daarbij werd Indië als de derde grootste economie gezien, na de VS die dan nummer twee wordt, maar dus voor Japan. Schokkend voor diegenen in Europa die zich nog steeds een imperialistische grootmachtenstatus aanmeten is de constatering dat de economie van Indonesië tegenwoordig praktisch even groot is als de Britse. Het is meer dan stof tot nadenken.
Wil de VS in een wanhoopsdaad die evolutie toch nog stoppen?
Willy Van Damme
2) Eerst werd voor de eilanden de westerse naam gegeven, dan de Chinese en dan die van respectievelijk de Filippijnen of Vietnam.
3) ASEAN bestond bij zijn oprichting in 1967 uit Thailand, Indonesië, de Filippijnen, Maleisië en Singapore. Het was in die zin een instrument van de Amerikaanse buitenlandse politiek gericht tegen vooral China en Rusland en minder Japan.
Sindsdien zijn daar ook zogenaamd communistische staten als Vietnam en Laos bijgekomen alsmede Myanmar, Cambodja en Brunei. Het is een erg diverse groep van landen die niet altijd goede relaties met elkaar onderhouden.
Zo waren er tussen een aantal lidstaten zelfs onderlinge militaire conflicten. Desondanks blijft er een zekere cohesie bestaan binnen de groep die bij handelsgesprekken zo sterker staat tegenover de grootmachten als China, Japan, Indië, de VS, Rusland en de EU. En daarover gaat het.